14 belangrijke gezondheidstermen uitgelegd
Antioxidanten
Antioxidanten is een verzamelnaam voor stoffen zoals bijvoorbeeld vitamines A, C en E. Wij hebben deze antioxidanten nodig om ons lichaam te beschermen en agressieve stoffen in ons lichaam onschadelijk te maken. Een normale dagelijkse voeding bevat in principe voldoende antioxidanten, deze zitten o.a. in bladgroente, bessen, noten en kurkuma.
Auto-immuunziekte
Dit is een ziekte waarbij het immuunsysteem zich tegen het lichaam zelf keert. Denk hierbij aan Diabetes type 1, Coeliakie of reuma.
Calorie
Met een calorie wordt de maat voor de hoeveelheid energie die een product bevat aangegeven. De hoeveelheid energie in onze voedingsmiddelen wordt gebruikelijk in kilocalorien (afkorting kcal) berekend. Een kcal is dus 1000 calorien. Hieronder kun je zien hoeveel calorien onze voedingsmiddelen bevatten:
- 1 gram vet bevat 9 kilocalorien
- 1 gram alcohol bevat 7 kilocalorien
- 1 gram koolhydraten bevat 4 kilocalorien
- 1 gram eiwit bevat 4 kilocalorien
- 1 gram vezels bevat 2 kilocalorien
Cholesterol
Cholesterol is een vetachtige stof die ons lichaam nodig heeft als bouwstof. Het wordt aangemaakt in ons lever en in principe is dat precies genoeg om goed te kunnen functioneren. Daarnaast zit er ook een gedeelte in ons eten. Dit kan ervoor zorgen dat ons cholesterol uit balans raakt, zo kun je bijvoorbeeld teveel cholesterol hebben (een te hoog cholesterol) of deze kan uit verhouding zijn. Dit komt doordat de verzadigde en onverzadigde vetten niet goed in balans zijn, dit geeft een hoog risico op gezondheidsklachten.
Collageen
Collageen is een soort eiwit dat je bindweefsel versterkt. Dit draagt bij aan de stevigheid van bijvoorbeeld je huid, botten, haren en gebit. De aanmaak van collageen neemt naarmate je ouder wordt af. Ook kan het beschadigd worden door roken, suiker of zonlicht. Door het verminderen van het collageen kunnen rimpels en verzakking in je huid ontstaan. Aangetoond is dat vitamine C de aanmaak van collageen stimuleert, paprika en kiwi’s bijvoorbeeld bevatten veel vitamine C.
Cortisol
Als je lichaam stress ervaart, wordt er eerst adrenaline aangemaakt en vervolgens cortisol. Adrenaline zorgt voor een snelle reactie (bijvoorbeeld als je bijna wordt aangereden) en cortisol zorgt voor een alertheid gedurende een langere periode. Dit kan goed zijn in bepaalde situaties waarin je moet presteren, maar als de stress blijvend is en niet meer afneemt, dan kun je gezondsheidsklachten gaan ondervinden.
E-nummers
E-nummers zijn stoffen die worden toegevoegd aan voedingsmiddelen om de eigenschappen daarvan te verbeteren. Hierdoor krijgen zij bijvoorbeeld meer kleur, glans of smaak. Zulke e-nummers kunnen worden gewonnen uit de natuur of kunstmatig aangemaakt zijn in een fabriek.
Eiwitten
Eiwit is een belangrijke voedingsstof voor de mens en wordt ook wel protene genoemd. Eiwitten zorgen voor calorien en aminozuren, dit laatste is een belangrijke bouwstof voor ons lichaam. Er bestaan zowel plantaardige (brood, peulvruchten, noten) als dierlijke (vlees, vis, kaas, melk en eieren) bronnen van eiwit.
Geraffineerde suikers
Met geraffineerde suiker bedoelen we eigenlijk suiker dat gezuiverd is in een fabriek, zoals bijvoorbeeld kristalsuiker of basterdsuiker. Deze vorm van suiker geeft wel energie aan ons lichaam, maar er zitten geen goede voedingsstoffen meer in.
Het is beter om te kiezen voor natuurlijke suikers (zoals fruit of groente) of als alternatief ongeraffineerde suiker te kiezen. Voorbeelden hiervan zijn palmsuiker, kokosbloesemsuiker, honing en ahornsiroop. Deze zijn wel bewerkt, maar bevatten nog wel een klein percentage voedingsstoffen.
Gluten
Als we het over gluten hebben, dan bedoelen we het eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge en gerst. Producten die hiermee gemaakt worden (brood, pizza, pasta, koekjes, paneermeel) bevatten dus ook gluten. Je kunt er overgevoelig voor zijn (voedselallergie) of intolerant voor zijn (coeliakie).
Koolhydraten
Koolhydraten is een verzamelnaam voor alle suikers, zetmeel en voedingsvezels die in onze voeding voorkomen. Voor de mens is dit de belangrijkste bron van energie. Je hebt langzame koolhydraten (o.a. volkoren brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst, fruit, yoghurt, peulvruchten) en snelle koolhydraten (oa frisdrank, wit brood, witte rijst, witte pasta, snoep, koek, aardappels, ijs).
Voor ons lichaam is het beter om langzame koolhydraten te nemen, omdat het geleidelijker energie afgeeft. Hoe langzamer je bloedsuiker namelijk stijgt, hoe beter. Hierdoor krijg je minder pieken en dalen in je bloedsuiker, die bijdragen aan een verhoogde kans op diabetes type 2.
Mineralen
Net als vitamines, zijn mineralen voedingsstoffen die voorkomen in ons eten en drinken. Hoewel we ze wel nodig hebben, geven ze ons geen energie. We zullen niet snel een tekort aan mineralen hebben, omdat je lichaam zelf ook een voorraad aanmaakt en we niet veel nodig hebben. Een gevarieerd eetpatroon is in de meeste gevallen voldoende. Belangrijke mineralen zijn magnesium, natrium, fosfor en kalium.
Probiotica
Dit zijn de goede levende bacterin, die zorgen voor een gezonde darmflora. Deze helpen je stoelgang, spijsvertering en immuunsysteem goed te functioneren.
Vezels
Vezels is de verzamelnaam voor een aantal koolhydraten, die niet door onze darmen worden verteerd of opgenomen. Ze zijn erg belangrijk voor ons, omdat je voldoende voedingsvezels nodig hebt voor een gezonde spijsvertering. Ook helpt het je een verzadigd gevoel te geven in je maag. Natuurlijke bronnen die veel vezels bevatten zijn volkoren producten, groente, fruit, noten en peulvruchten.
Vetten
Vet is een voedingsstof, een bron van energie, bestaande uit verzadigde en onverzadigde vetten. Terwijl verzadigd vet het cholesterol juist verhoogd, zorgen onverzadigde vetten er juist voor dat deze verlaagt. Om de kans op hart- en vaatziekten te verlagen, is het dus van belangrijk producten met veel verzadigd vet (roomboter, kaas, koekjes, bittergarnituur) te vervangen door producten met veel onverzadigd vet (zoals olijfolie, vis, noten, zaden).
