Dat geldt nu en ook in het verleden. Zo waren NSB-ers beslist niet in de meerderheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar als kind van een NSB-er leer je het leven te zien door de ogen van je vader en beschouw je dat dan ook als het juiste.
Wilma Geldof schreef over Maarten in haar indrukwekkende roman Elke dag een druppel gif. Zijn vader is aanhanger van Anton Mussert* en schrijft artikelen voor het vakblad. Hij voedt zijn twee zoons op volgens zijn idealen. Maartens opvoeding is zeer bepalend voor wat hij in zijn ogen goed of fout is.
Als Maarten aan het begin van de oorlog door zijn schoolgenoten weg wordt getreiterd, is de Reichsschule zijn toevluchtsoord. Dit is de school waar kinderen volgens Hitlers idealen worden opgeleid en waar je alleen toegelaten wordt als je tot het Arische ras* behoort. Maartens broer Walter is inmiddels naar het front om te vechten voor zijn (vaders) idealen. Deze school is voor Maarten d manier om ook zijn vaders trots te winnen.
Wilma Geldof heeft Maartens verhaal, dat gebaseerd is op het waargebeurde relaas van een nu 86-jarige man, niet in chronologische volgorde verwoord. Ze wisselt tussen de tijd in oorlog en de jaren erna.
Na de oorlog moet Maarten als ex-NSB-er zijn leven opnieuw opbouwen. Hij wordt verliefd, nota bene op een door de oorlog geobsedeerde jonge vrouw die tot de goede kant behoorde. Pas dan ontdekt hij hoe ver men gegaan is om de idealen van de Nieuwe Tijd te bereiken. Hij kan niet geloven dat daarvoor het uitmoorden van zogenaamde slechte rassen niet geschuwd werd. Heeft zijn vader daarvan geweten en stond hij daarachter? Erger nog, heeft zijn vader Joden uit zijn stad Haarlem verlinkt?
Elke dag een druppel gif is een bijzonder indringende roman, waarbij je compassie voelt voor Maarten, NSB-kind. Ook al zijn wij tegenwoordig opgevoed met het idee dat NSB-ers (allemaal) fout waren, Maarten is een gewone zachtaardige jongen die de idealen van zijn vader nastreeft zonder kwade bedoelingen. Geldof zorgt dat je medelijden met hem krijgt als hij geschopt, bespuugd en uitgescholden wordt.
Er waren superieure en inferieure rassen, net als bij dieren en planten, vertelde de Zugfhrer. Maarten denkt aan zijn vriendinnetje Eva en trekt de opmerking van zijn leraar in twijfel. Dan zegt de leraar dat je rassen niet moet mengen, want dan krijgen kinderen last van hun identiteit. Maarten weet dat hij gelijk heeft zodra hij denkt aan Beer, zijn grootste pestkop van de middelbare school. Maarten twijfelt regelmatig over de idealen, maar wil zijn vader zo graag geloven dat hij altijd kiest voor de uitleg die hem het beste uitkomt.
Hoe goed is een boek als je de hoofdpersoon onbewust in je recensie probeert te verdedigen, terwijl hij eigenlijk aan de verkeerde kant stond? Heel, heel goed! Want de schrijfster heeft dan haar doel bereikt: een verhaal van de andere kant belichten zonder belerend te willen zijn.
En dit is niet iets van toen, maar van alle tijden. Kinderen groeien op met idealen van hun ouders en daar zijn ouders met extremere idealen bij. En soms ben je dan een kind dat op het verkeerde moment in het verkeerde gezin opgroeit. Wanneer je dan ook nog wordt uitgejouwd of erger, bevestigt dat vaak alleen maar dat je ouders gelijk hebben.
Een boek dat je op alle fronten een hele tijd bij zal blijven!
*Anton Mussert is de oprichter en leider van de NSB, Nationaal Socialistische Beweging.
*Arische of Germaanse ras was volgens de nazis het meest perfecte ras.
Elke dag een druppel gif van Wilma Geldof, 19,95, uitgeverij The House of Books. Het is verkrijgbaar bij je plaatselijke boekhandel of in de online boekwinkels.
